Μπορούν τα ζώα να δείξουν συμπόνια; Έχει την ικανότητα ένα σκύλος να κάνει σχέδια για το μέλλον;

Διάβασε απόσπασμα από τη συνέντευξη του Carl Safina που μίλησε στο National Geographic και μάθε τι κοινά έχουμε με τα ζώα!

Στο βιβλίο σου [Beyond Words: What Animals Think and Feel] αναφέρεις πως τα συναισθήματα και η κοινωνική επαφή είναι τόσο σημαντικά για τα ζώα όσο για εμάς τους ανθρώπους. Γιατί πρέπει να το γνωρίζουμε αυτό;

Είναι σημαντικό να έχουμε πάντα κατά νου πως δεν είμαστε μόνοι στη Γη. Μετά από χρόνια έρευνας, έχω εντυπωσιαστεί από το πόσο μοιάζουμε με τα ζώα. Είναι εκπληκτικό – και κάποτε τρομακτικό – το πώς μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.

Αναγνωρίζουν τους φίλους και τους εχθρούς τους. Είναι φιλόδοξα και ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Οι ζωές τους παρουσιάζουν ομοιότητες με την πορεία της δικής μας ζωής. Τόσο εμείς όσο και αυτά προσπαθούν να επιβιώσουν, να αποκτήσουν τα απαραίτητα προς το ζην και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Από αυτή την άποψη, τα ζώα δεν είναι πολύ διαφορετικά από μας.

Δήλωσες πως εκτός από τους ανθρώπους και τα ζώα δρουν συνειδητά.

Δεν υπάρχει σύμφωνη γνώμη για τον ορισμό του όρου ‘συνείδηση’ όσον αφορά τα ζώα. Η συγκεκριμένη λέξη χρησιμοποιείται για την περιγραφή πολλών καταστάσεων. Κάποιοι ισχυρίζονται πως μέρος της συνείδησης είναι όταν μπορείς να προγραμματίζεις το μέλλον σου. Αυτό όμως ανήκει στις οργανωτικές δεξιότητες.

Το θεωρώ απίστευτο πως ακόμα υπάρχει διαφωνία για το αν τα ζώα είναι συνειδητά όντα. Παρατήρησε τα θηλαστικά ή τα πουλιά και δες πώς αντιδρούν. Παίζουν, φοβούνται όταν κινδυνεύουν και χαλαρώνουν όταν οι καταστάσεις το επιτρέπουν. Γι’ αυτό μου φαίνεται παράλογο το παιχνίδι, ο φόβος και ο ύπνος να μην είναι συνειδητά στα ζώα.

Τότε γιατί πολλοί επιστήμονες δεν υποστηρίζουν το γεγονός πως τα ζώα είναι συνειδητά όντα;

Αρχικά δεν υπήρχαν έρευνες για το πώς οι νοητικές εμπειρίες λειτουργούν. Στηρίζαμε τη συμπεριφορά των ζώων σε μύθους. Για παράδειγμα θεωρούμε τις αλεπούδες έξυπνες λόγω των παραμυθιών. Έτσι οι επιστήμονες πίστευαν πως είμαστε σε θέση να περιγράψουμε μόνο τις πράξεις των ζώων γιατί δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τις σκέψεις τους. Δυστυχώς, αυτή η αντίληψη ενίσχυσε την άποψη πως δεν μπορούμε να επιβεβαιώσουμε τη συνειδητή πλευρά των ζώων.

Μέσα από έρευνες δεκαετιών δεν αμφισβητούμε πλέον το γεγονός πως τα ζώα δρουν συνειδητά. Στα σπονδυλωτά ζώα, όπως στα θηλαστικά και στα πουλιά, συναντούμε πληθώρα χαρακτήρων και συμπεριφορών. Διαφορετικά γιατί θα αντιδρούσαν με τον τρόπο που αντιδρούν και θα έκαναν τις συγκεκριμένες επιλογές;

Πέρα από τους ερευνητές, πιστεύω πως οι κοινή γνώμη βλέπει τα ζώα ως συνειδητά όντα. Αυτό το υποστηρίζουν επειδή βλέπουν πώς αντιδρούν τα κατοικίδιά τους. Άλλοι θέλουν να αγνοούν αυτήν την αλήθεια γιατί διευκολύνει την πιθανή κακομεταχείριση των ζώων.

Υποστηρίζεις πως το παιχνίδι και η σχέση μεταξύ των ζώων είναι βασικό στοιχείο στο ζωικό βασίλειο. Πες μας μερικά λόγια.

Οι ερευνητές παρατηρούσαν τα άγρια ζώα για δεκαετίες. Κάποιοι μάλιστα τα ονόμαζαν και αναγνώριζαν τις διαφορές στη συμπεριφορά τους. Μερικά ζώα είναι ντροπαλά, άλλα επιθετικά και άλλα πιο γενναία. Επίσης, διαπίστωσαν πως τα θηλυκά που γίνονται για πρώτη φορά μητέρες δεν μπορούν να διαχειριστούν με αυτοπεποίθηση την κατάσταση. Αυτό δεν συμβαίνει στις μητέρες που έχουν ήδη γεννήσει μερικά μικρά.

Εσύ, σκέφτηκες καμιά φορά τι σκέψεις περνούν από το μυαλό του κατοικίδιού σου ή τι νιώθουν σε διάφορες φάσεις της ζωής τους;