Της Άντριας Λαγού

Επικοινωνία ορίζεται ως η ανταλλαγή πληροφοριών η οποία μας επιτρέπει να αντιληφθούμε τη συναισθηματική κατάσταση, τις προθέσεις, τις σκέψεις, τις ιδέες και τους προβληματισμούς του συνομιλητή μας. Η ανταλλαγή αυτών των πληροφοριών γίνεται μεταξύ δύο ή περισσότερων έμβιων όντων ή και άβιων αντικειμένων, όπως των μηχανών. Η επικοινωνία επιτυγχάνεται μέσω ήχων όπως η ομιλία, εικόνων, συμπεριφορών ή μέσω της γραφής. 

Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση των ζώων; 

Τα ζώα εκφράζονται μέσα από ήχους, εικόνες και συμπεριφορές. Ανάλογα με το είδος του ζώου, η γλώσσα διαφέρει. Παρ’ όλα αυτά, αρκετά σήματα (ηχητικά ή οπτικά) είναι κοινά σε αρκετά είδη. Άλλοτε τα ζώα επικοινωνούν χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό ήχου, εικόνας και συμπεριφοράς και άλλοτε χρησιμοποιώντας ένα από τα παραπάνω. Όλες οι μορφές επικοινωνίας των ζώων είναι σημαντικές. Η πιο πολύπλοκη μορφή είναι οι εικόνες που αποτελούνται από τις εκφράσεις του προσώπου και τη γλώσσα του σώματός τους.

Μέσω της γλώσσας τους, τα ζώα εκδηλώνουν τα συναισθήματα, τις προθέσεις και σε μερικές περιπτώσεις τους προβληματισμούς τους. Για να γίνει πιο κατανοητό, θα αναλύσουμε τη γλώσσα των κυνοειδών και συγκεκριμένα των σκύλων.

Το πρώτο μέρος της γλώσσας των ζώων αποτελείται από ήχους. Ένας σκύλος γαβγίζει διαφορετικά όταν τον πλησιάζει κάποιος άγνωστος και διαφορετικά όταν χαιρετάει την οικογένειά του. Εκτός από το γάβγισμα, το γρύλισμα είναι μια άλλη μορφή φυσικής επικοινωνίας. Ένα κοφτό και χαμηλόφωνο γρύλισμα υποδηλώνει την ικανοποίηση του σκύλου, ενώ ένα συνεχές και δυνατό γρύλισμα το άγχος του. Στους ήχους συμπεριλαμβάνεται και το ουρλιαχτό που ανάλογα πάλι με τον τόνο και τη διάρκειά του διαφέρει. Κάποτε ουρλιάζουν από μοναξιά, κάποτε από ενθουσιασμό και κάποτε για να εκφράσουν πόνο (σωματικό ή ψυχικό) ή θλίψη.

Το επόμενο μέρος της γλώσσας των ζώων είναι η συμπεριφορά. Τρανό παράδειγμα αυτής της μορφής επικοινωνίας είναι η ανία – πλήξη, δηλαδή η έλλειψη ενδιαφέροντος των σκυλιών. Τις περισσότερες φορές που ένας σκύλος αντιμετωπίζει δυσάρεστη ψυχική κατάσταση, βλέπουμε έντονη αλλαγή στη συμπεριφορά του. Είναι συχνά νευρικός και καταστρέφει αντικείμενα όπως μαξιλάρια, παπούτσια κ.ά. Άλλο παράδειγμα είναι η οριοθέτηση της περιοχής από αρσενικά σκυλιά. Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί τα αρσενικά σηκώνουν το πόδι τους για να ουρήσουν; Αυτή είναι μια συμπεριφορά επικοινωνίας! Όταν ο σκύλος σηκώνει το πόδι του σε ένα δέντρο, τα ούρα φτάνουν πιο ψηλά. Όσο πιο ψηλά, τόσο το καλύτερο γιατί η μυρωδιά θα είναι πιο κοντά στη μύτη του επόμενου αρσενικού. Έτσι, θα πάρει το μήνυμα πως η περιοχή έχει οριοθετηθεί από άλλο αρσενικό σκύλο!

Το τελευταίο μέρος της γλώσσας των ζώων είναι η εικόνα που αποτελείται από τη στάση του σώματος και τα σήματα, τις εκφράσεις δηλαδή του προσώπου τους. Αυτό είναι το πιο πολύπλοκο μέρος της γλώσσας τους, εφόσον πρέπει να παρατηρούμε διάφορα μέρη του σώματός τους όπως την ουρά, τα αυτιά, τα πόδια και το τρίχωμα. Ένας ήρεμος σκύλος έχει την ουρά του κάτω χαλαρή, το κεφάλι και τα αυτιά του όρθια, το σώμα του χαλαρό με ελαφρύ πάτημα και όλο το πέλμα του πατάει στο έδαφος. Επιπλέον, οι εκφράσεις του προσώπου τους εκδηλώνονται μέσα από τα μάτια και το στόμα. Όταν αυτές οι εκφράσεις συνοδεύονται από τη στάση του σώματος των ζώων, τότε εκφράζουν τις περισσότερες φορές τη συναισθηματική κατάσταση και τις προθέσεις τους. Στην περίπτωση ενός ήρεμου σκύλου, η στάση του σώματός του συνοδεύεται με τις εκφράσεις του προσώπου του. Το στόμα του είναι ελαφρώς ανοιχτό και η γλώσσα του προς τα έξω.

Οι εκφράσεις χρησιμοποιούνται αρκετές φορές την ημέρα και έχουν πολύ μικρή διάρκεια με αποτέλεσμα να μην τις διακρίνουμε εύκολα. Ένα παράδειγμα έκφρασης των σκυλιών είναι το χασμουρητό. Αν παρατηρήσετε τα σκυλιά, πιθανόν να χασμουριούνται πολλές φορές τη μέρα. Αυτό ίσως να δηλώνει τη δυσαρέσκειά τους για ένα γεγονός ή ακόμα και την αντίδρασή τους όταν είναι αγχωμένοι. Αρά το χασμουρητό δε δηλώνει ότι οι σκύλοι νυστάζουν. 

Τα ζώα μιλάνε, όμως εμείς δεν τα ακούμε…! 

Αυτή είναι η απίθανη γλώσσα των ζώων! Πρέπει να κοιτάζουμε τα ζώα, να τα ακούμε και να τα παρατηρούμε. Έτσι, θα είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε τι μας λένε!

Προσπαθούν να επικοινωνήσουν μαζί μας για να μας εκφράσουν την αγάπη, τη δυσαρέσκεια, τον φόβο, την ενόχλησή τους και άλλα τόσα συναισθήματα! 

Είναι πολύ σημαντικό να καταλαβαίνουμε τη γλώσσα των ζώων. Μόνο έτσι θα μπορούμε να τα προστατέψουμε αλλά και πολλές φορές να προστατευτούμε από αυτά. Αρκετά είναι τα περιστατικά που έχουμε ακούσει για επιθέσεις σκύλων προς παιδιά ή ενήλικες. Αν μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε με τα σκυλιά, θα βλέπαμε τις προειδοποιήσεις, τη δυσαρέσκεια ή τον φόβο τους και τότε θα άλλαζε η δική μας στάση…

Αυτός είναι ο πραγματικός σεβασμός!